Het Elites-nummer van Sociologie Magazine (nr. 1/2017) verschijnt deze maand. Met veel en hartelijke dank aan alle redactieleden en medewerkers van dit nummer!
Hierbij de bijbehorende openingscolumn, inclusief rots-in-de-branding-in-oververhitte-mediale-verkiezingstijden-slotalinea.
Het followers-volk
De YouTube-etiquette vereist dat een beroemdheid zijn volgers attent, sympathiek en snel te woord staat. Zo waren de fans van Justin Bieber erg teleurgesteld toen de Canadese zanger nogal kortaf een tournee onderbrak vanwege een botbreuk. De ‘beliebers’ – het synoniem voor obsessieve Bieberfans – voelden zich tekort gedaan en de zanger moest onder druk van zijn management op de knieën.
Dergelijk onderdanig gedrag is waarneembaar in social media optredens van tal van diensten en producten. De consument en de fan zijn rechter en koning tegelijk en soms bedienen ze de guillotine. Want de ster is ster dankzij de fans, is gemaakt door de community van fans en consumenten. Daarmee kantelt de communicatieve hiërarchie en dat levert spannende vragen op: Is Bieber de stroman van zijn followers-volk geworden? Is de massale community de nieuwe machts-elite? En wie volgt nu eigenlijk wie?
Het civilisatieproces van Elias
In Het civilisatieproces (1939) beschrijft Norbert Elias hoe eerst bij een elite bepaalde ‘fijne’ cultuuruitingen de norm worden en deze vervolgens doorsijpelen naar andere bevolkingslagen met meer ‘vulgaire’ uitingen. De hofadel begon met het snuiten van neuzen in zakdoeken. De burgerij imiteerde en leegde de neuzen niet langer op straat of vloer. Elias’ observaties berustten op voorbeelden uit etiquette-boekjes en de socioloog voorspelde een nivellering van contrasten, waarbij ‘het vulgaire’ toenadering zoekt tot ‘het verfijnde’.
Beleven we in 2017 een dergelijke culturele nivellering? En wie volgt wie? De modewereld beantwoordt deze vraag met de verkiezing van joggingmode tot trend. De joggingbroek, van oorsprong een comfortabele sportbroek met een wat volks, vulgair karakter, is op het modepodium Paris tot trend uitverkoren. Verfijnd (en duur) volgt dus vulgair. Proberen de elites zich te camoufleren en niet-elitair te lijken? Doen zij moeite zich de YouTube-etiquette van Justin Bieber eigen te maken en onderdanig aan te schuiven bij de massa-elite?
Docent maatschappijleer
In oververhitte mediale verkiezingstijden bericht Sociologie Magazine als rots in de branding over elites en nog veel meer, met reportages en interviews over Amerikaanse en Marokkaanse cultuur, analyse van die Nederlandse categorie allochtoon-autochtoon, nieuws over boeken, tijdschriften en blogs, de president van de American Sociological Association en aanstekelijk enthousiasme van een docent maatschappijleer.
Mijn voorspelling: over een jaar of tien vergadert het World Economic Forum in Davos in joggingmode. (deze zin valt in de categorie ‘Kill your own darlings’ en staat niet in de print-versie).
Social Research&Journalism 