Passie voor Vrijheid – Clara Wichmann (1885-1922). Amsterdam: Aksant / Amsterdam University Press. 248 p. ISBN 9052601739 ISBN13 9789052601731. Met illustraties.

Dit boek is mede tot stand gekomen dankzij financiële steun van Stichting Het Parool, Mama Cash en het SNS Reaal fonds.

Met bijzondere dank aan: Hetty Passchier; Klaas Pit; Mieke Rimmelzwaan; Marti Huetink; Felicité Adams en Josefien Schuurman.

Elk individu moet vrijheid zelf doorleven, vond Clara Wichmann. Het korte leven van de juriste en essayiste Wichmann (1885-1922) staat in het teken van haar passie voor vrijheid. Het speelt zich af in een geleerd Nederlands-Duits milieu dat, wreed verstoord door de Eerste Wereldoorlog en de Russische revolutie, op drift raakt. Het is het requiem van een tijdperk waarin vrouwen voor het eerst mochten stemmen en studeren om vervolgens, zoals Clara Wichmann, je talent nauwelijks te kunnen inzetten en in diepe depressies te geraken.

Passie voor vrijheid wijkt af van de traditionele biografie. Niet wat betreft de uitputtendheid van het onderzoek, wel wat betreft de stijl van het boek; uit het prachtige bronnenmateriaal zijn bewegelijke scènes geconstrueerd. In het gedramatiseerde feitenrelaas wordt de lezer meegezogen in de ontdekkingsreis langs Wichmanns fascinaties. Geestesstromingen en bijna vergeten en vergane ‘-ismes’ (Marxisme, anarchisme, abolitionisme, syndicalisme) worden tot vlees en bloed in deze biografie. De lezer beleeft Clara’s leven en ervaart hoe ze worstelt met haar Duitse afkomst, een sigaretje met vriendinnen rookt, een depressie in een Arnhems sanatorium doorstaat, cum laude promoveert als juriste, naar Rome reist en over Maria Montessori debatteert, geweldloosheid predikt en liefde en leven deelt met de tien jaar jongere dienstweigeraar Jo Meijer.

In haar passie voor vrijheid en haar bezorgdheid over geweld toont ze zich steeds oorspronkelijk en actueel: ‘Menselijke vrijheid veronderstelt een sterke gebondenheid en verbondenheid, zowel in ruimte als in tijd’ en ‘Het meest fundamentele probleem dat de mensheid moet oplossen is het toepassen van geweld.’