Dit redactioneel verscheen in Sociologie Magazine 2016 Nr. 3, pag. 2

Bijbelse schapen? Ze verdwijnen van het toneel. Samen met de wolf van Hobbes en Machiavellistische vossen. Ze worden verdrongen door mieren. De mens van nu is meer mier dan vos, wolf of schaap. Mierenmensen bouwen buitenproportionele stationshallen waar veel arbeidsmieren doorheen snellen. Ze bouwen stadstrappen en wringen zich massaal en gedisciplineerd door in- en uitcheckpoortjes. Of ze bezoeken en masse festivals. Ze zijn nietige overlevers in de globale economie. Uit het redactioneel: ‘Is dit dan een goede beschrijving van wat bij Abram de Swaan nog de Mensenmaatschappij heette? Mierenkolonies stonden al vaker model voor de samenleving. In zijn boek Ameisengesellschaften (2013) onderzoekt Niels Werber de symboolwaarde van mieren in wetenschap en literatuur, de sociologie speelt een belangrijke rol. De geesteswetenschapper laat zien dat het in de myrmecologie steeds gaat om basisvragen van sociale ordening: ‘In de spiegel van de mieren ontwerpt onze samenleving zich steeds weer opnieuw.’

Zo heerst in de 19e eeuw een fascinatie voor de mierenkoningin die een gehele populatie reproduceert en leidt. In de 20e eeuw zijn mieren een arbeidsleger, is de stad een mierennest en gaat het om geo-politieke strategieën als ruimtes bezetten en markeren. En in Disney’s animatiefilm A bug life vormen insecten in- en outgroups.
In de 21e eeuw is de mierenmaatschappij beschreven als evolutionair Superorganisme. De maatschappij is super en stijgt boven de afzonderlijke elementen uit, schrijft Niels Werber. Zoals big data of blockchains meer zijn dan de optelsom van afzonderlijke gegevens. De mens is dan als unit een beetje van het toneel verdwenen. In zijn consequenties is dat gevaarlijk. Het individu, de enkeling, is nietig. Een paar vluchtende mensen meer of minder doen er niet toe.’

(…….)